Epidemiologia

  • nowotwory gruczołów ślinowych stanowią od 2 do 3 % wszystkich guzów głowy i szyi
  • występują najczęściej między 4 a 7 dekadą życia
  • występują częściej u mężczyzn (0,7/100 000) niż u kobiet (0,5/100 000)
  • występują najczęściej w śliniance przyusznej!!!, śliniance podżuchwowej, śliniance podjęzykowej, ale także w jamie ustnej, gardle, krtani i drzewie oskrzelowym.
  • Im większy gruczoł ślinowy, tym mniejsze ryzyko złośliwości guza
  • 80 % guzów zlokalizowanych jest w śliniance przyusznej, z czego 10-15% to nowotwory złośliwe

 

Etiologia

Guzy gruczołów ślinowych są bardzo zróżnicowaną grupą pod względem histologicznym.

Palenie tytoniu oraz alkohol – guz Warthina.

W przypadku pozostałych guzów czynniki etiologiczne nie są do końca jasne, są wśród nich: promieniowanie jonizujące, promieniowanie ultrafioletowe, czynniki środowiskowe, zawodowe (nikiel, azbest), kosmetyki (aerozole), czynniki dietetyczne (np. tłuszcze nasycone), czynniki hormonalne, wirusowe, genetyczne.

 

Diagnostyka

  • Badanie palpacyjne
  • Badania obrazowe: USG (najczęściej) – łatwość wykonania, niskie koszty, dobra wydajność diagnostyczna; Czasami: Tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny
  • BAC – Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa guza

 

Objawy wskazujące na potencjalną złośliwość guza ślinianki

  • szybki wzrost guza
  • unieruchomienie w stosunku do skóry lub podłoża
  • dolegliwości bólowe
  • niedowład nerwu twarzowego
  • powiększone węzły chłonne szyi po stronie guza
  • posokowata wydzielina w ujściu naturalnym ślinianki

 

Najczęstsze guzy łagodne: gruczolak wielopostaciowy, guz Warthina.

Najczęstsze guzy złośliwe: carcinoma mucoepidermoidale, carcinoma adenoides cysticum, acinic cell carcinoma, adenocarcinoma.

Metody leczenia: leczenie operacyjne! – brak alternatywnej metody leczenia.

 

Rodzaj zabiegu operacyjnego

  • zewnątrztorebkowe usunięcie guza
  • parotidektomia częściowa płata powierzchownego
  • parotidektomia boczna (wycięcie całego płata powierzchownego)
  • parotidektomia całkowita z zachowaniem nerwu twarzowego
  • usunięcie guza ślinianki podżuchwowej

 

Operacja nowotworu ślinianki przyusznej – polega na usunięciu guza w granicach zdrowych tkanek, o ile to możliwe, z zachowaniem nerwu twarzowego, odpowiedzialnego za ruchomość oraz mimikę twarzy. Operacja jest w znieczuleniu ogólnym. Cięcie skórne jest długie i ma kształt litery S. Wielkość usuwanego fragmentu ślinianki zależy od rozległości guza, a możliwość oszczędzenia newu twarzowego zależy od wielkości, lokalizacji i charakteru nowotworu. W guzach łągodnych zawsze podejmuje się próbę zachowania nerwu. Jeżeli mamy do czynienia z guzem złośliwym i już przed operacją jest upośledzona funckja nerwu, to z dużym prawdopodobieństwem wiemy, że jest on naciekamy przez guz, zostanie więc celowo wycięty – skutkuje to połowiczym porażeniem ruchowym twarzy.

Operacja nowotworu ślinianki podżuchwowej – polega na usunięcie ślinianki wraz z guzem w znieczuleniu ogólnym. Cięcie skórne jest kosmetyczne, równoległe do żuchwy. W guzach łagodnych, nawet małych, zawsze usuwamy całą śliniankę. Jeżeli mamy do czynienia z guzem złośliwym wymagane jest poszerzenie zabiegu o szeroką resekcję otaczających tkanek i węzłów.

 

Możliwe powikłania

  1. Częste, lecz niegroźne

    • krwawienie
    • obrzęk
    • zasinienie
    • ból w okolicy rany
    • odma na szyi
    • zaburzenia czucia w obrębie dolnej części małżowiny usznej
    • przetoka lub torbiel ślinowa
    • przejściowe porażenie nerwu twarzowego
  2. Rzadkie

    • zespół Frey
    • trwałe porażenie nerwu twarzowego
    • neuralgia w okolicy ucha
    • uporczywa torbiel ślinowa

 

Rokowanie

Guzy złośliwe: rokowanie jest poważne, przeżycia 5-letnie osiągają ok. 50%, a przy 15-letniej obserwacji spadają o kolejnych 10-15%. Pacjenci wymagają długiego okresu monitorowania obejmującego: lożę po guzie, układ chłonny szyi – szczególnie po stronie guza, oraz miejsc potencjalnych przerzutów odległych.