Nowotwory gruczołów ślinowych

Epidemiologia

• nowotwory gruczołów ślinowych stanowią od 2 do 3 % wszystkich guzów głowy i szyi
• występują najczęściej między 4 a 7 dekadą życia
• występują częściej u mężczyzn (0,7/100 000) niż u kobiet (0,5/100 000)
• występują najczęściej w śliniance przyusznej!!!, śliniance podżuchwowej, śliniance podjęzykowej, ale także w jamie ustnej, gardle, krtani i drzewie oskrzelowym.
• Im większy gruczoł ślinowy, tym mniejsze ryzyko złośliwości guza
• 80 % guzów zlokalizowanych jest w śliniance przyusznej, z czego 10-15% to nowotwory złośliwe

Etiologia

Guzy gruczołów ślinowych są bardzo zróżnicowaną grupą pod względem histologicznym.

Palenie tytoniu oraz alkohol – guz Warthina.

W przypadku pozostałych guzów czynniki etiologiczne nie są do końca jasne, są wśród nich: promieniowanie jonizujące, promieniowanie ultrafioletowe, czynniki środowiskowe, zawodowe (nikiel, azbest), kosmetyki (aerozole), czynniki dietetyczne (np. tłuszcze nasycone), czynniki hormonalne, wirusowe, genetyczne.

Diagnostyka

• Badanie palpacyjne
• Badania obrazowe: USG (najczęściej) – łatwość wykonania, niskie koszty, dobra wydajność diagnostyczna; Czasami: Tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny
• BAC – Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa guza

Objawy wskazujące na potencjalną złośliwość guza ślinianki

• szybki wzrost guza
• unieruchomienie w stosunku do skóry lub podłoża
• dolegliwości bólowe
• niedowład nerwu twarzowego
• powiększone węzły chłonne szyi po stronie guza
• posokowata wydzielina w ujściu naturalnym ślinianki

Rodzaj zabiegu operacyjnego

• zewnątrztorebkowe usunięcie guza
• parotidektomia częściowa płata powierzchownego
• parotidektomia boczna (wycięcie całego płata powierzchownego)
• parotidektomia całkowita z zachowaniem nerwu twarzowego
• usunięcie guza ślinianki podżuchwowej

Operacja nowotworu ślinianki przyusznej – polega na usunięciu guza w granicach zdrowych tkanek, o ile to możliwe, z zachowaniem nerwu twarzowego, odpowiedzialnego za ruchomość oraz mimikę twarzy. Operacja jest w znieczuleniu ogólnym. Cięcie skórne jest długie i ma kształt litery S. Wielkość usuwanego fragmentu ślinianki zależy od rozległości guza, a możliwość oszczędzenia newu twarzowego zależy od wielkości, lokalizacji i charakteru nowotworu. W guzach łągodnych zawsze podejmuje się próbę zachowania nerwu. Jeżeli mamy do czynienia z guzem złośliwym i już przed operacją jest upośledzona funckja nerwu, to z dużym prawdopodobieństwem wiemy, że jest on naciekamy przez guz, zostanie więc celowo wycięty – skutkuje to połowiczym porażeniem ruchowym twarzy.

Operacja nowotworu ślinianki podżuchwowej – polega na usunięcie ślinianki wraz z guzem w znieczuleniu ogólnym. Cięcie skórne jest kosmetyczne, równoległe do żuchwy. W guzach łagodnych, nawet małych, zawsze usuwamy całą śliniankę. Jeżeli mamy do czynienia z guzem złośliwym wymagane jest poszerzenie zabiegu o szeroką resekcję otaczających tkanek i węzłów.

Możliwe powikłania

1. Częste, lecz niegroźne
   • krwawienie
   • obrzęk
   • zasinienie
   • ból w okolicy rany
   • odma na szyi
   • zaburzenia czucia w obrębie dolnej części małżowiny usznej
   • przetoka lub torbiel ślinowa
   • przejściowe porażenie nerwu twarzowego
2. Rzadkie
   • zespół Frey
   • trwałe porażenie nerwu twarzowego
   • neuralgia w okolicy ucha
   • uporczywa torbiel ślinowa

Rokowanie

Guzy złośliwe: rokowanie jest poważne, przeżycia 5-letnie osiągają ok. 50%, a przy 15-letniej obserwacji spadają o kolejnych 10-15%. Pacjenci wymagają długiego okresu monitorowania obejmującego: lożę po guzie, układ chłonny szyi – szczególnie po stronie guza, oraz miejsc potencjalnych przerzutów odległych.