Chłoniaki złośliwe są w Polsce szóstym co do częstości nowotworem złośliwym. Występują nieco częściej u mężczyzn, najczęściej u osób między 20. i 30. oraz 60. i 70. rokiem życia. Chłoniaki złośliwe powstają w wyniku nieprawidłowego rozrostu komórek układu chłonnego, a ich przyczyny ich powstawania nie są do końca poznane. Do czynników ryzyka rozwoju chłoniaków zalicza się niedobory odporności, choroby autoimmunologiczne, zakażenia wirusowe i bakteryjne (HIV, HTLV-1, EBV, HCV, HBV i inne), czynniki środowiskowe.
Typy chłoniaków i ich lokalizacje
Wyróżnia się ponad 30 typów chłoniaków zaliczanych do trzech podstawowych grup: typu B (86%), typu T (12%) lub typu NK (2%), w zależności od tego, z jakich komórek się rozwijają. Powszechnie stosowany jest również podział chłoniaków na chłoniaki Hodgkina, czyli ziarnicę złośliwą i chłoniaki nie-Hodgkina, czyli chłoniaki nieziarnicze.
Wśród guzów głowy i szyi chłoniaki złośliwe są trzecim co do częstości rodzajem nowotworów. W tej lokalizacji 2/3 chłoniaków występuje w postaci węzłowej – rozwijają się w węzłach chłonnych, a pozostałe przypadki to chłoniaki pozawęzłowe – rozwijają się w różnych narządach głowy i szyi. Najczęstszą pozawęzłową lokalizacją chłoniaków jest gardło, najczęściej migdałki podniebienne i nosowa część gardła. Rzadkość stanowią chłoniaki nosa i zatok przynosowych, krtani, ślinianek.
Objawy, czyli z czym trzeba się zgłosić do lekarza
Objawy chłoniaków złośliwych są zależne od ich typu, zaawansowania i lokalizacji. Najczęstszym objawem chłoniaków zlokalizowanych w regionie głowy i szyi jest powiększenie węzłów chłonnych oraz obecność guza na szyi. Do najczęstszych objawów chłoniaków jamy ustnej i ustnej części gardła należą: powiększenie jednego migdałka podniebiennego, guz w obrębie nasady języka, rzadziej owrzodzenie na błonie śluzowej. Objawy chłoniaków nosa i zatok przynosowych, takie jak upośledzenie drożności nosa, obecność wydzieliny w nosie, bóle twarzoczaszki, krwawienie z nosa, są niecharakterystyczne i zwykle sugerują przewlekły stan zapalny. Wśród objawów chłoniaków nosowej części gardła wymienia się: zaburzenia drożności jam nosa, krwawienia z nosa, uczucie „zatkania uszu” – to również nie są charakterystyczne dolegliwości. U około 30% pacjentów objawom miejscowym chłoniaka towarzyszą dolegliwości ogólnoustrojowe. Należą do nich: gorączka, utrata masy ciała, nocne poty. U chorych na chłoniaka Hodgkina może występować również zmęczenie, świąd i dolegliwości bólowe zajętych węzłów chłonnych pojawiające się po spożyciu alkoholu.
Badania
Diagnostyka chłoniaków zlokalizowanych w regionie głowy i szyi opiera się na dokładnym badaniu laryngologicznym, uzupełnionym badaniem endoskopowym, które jest szczególnie przydatne w ocenie trudno dostępnych struktur anatomicznych. Badanie histopatologiczne przeprowadzane jest na materiale pooperacyjnym lub wycinkach z guza. W celu ostatecznego rozpoznania należy przeprowadzić liczne specjalistyczne badania immunohistochemiczne.
Leczenie chłoniaków
Leczenie chłoniaków opiera się na chemio- i radioterapii w różnych schematach, opracowanych dla określonych typów choroby. Kwalifikacja do leczenia następuje na podstawie rozpoznania określonego typu chłoniaka, ustalenia stopnia zaawansowania choroby oraz oceny czynników rokowniczych wchodzących w zakres Miedzynarodowego Indeksu Prognostycznego (IPI – International Prognostic Index). W celu dokładnego określenia stopnia zaawansowana chłoniaka zaleca się wykonanie badania PET-TK. Najlepsze jest rokowanie u pacjentów z chłoniakiem Hodgkina, a najniższym odsetkiem wyleczeń charakteryzuje się chłoniak typu T.