Zgodnie z aktualnymi danymi Krajowego Rejestru Nowotworów w Polsce nowotwory głowy i szyi w 2013 roku rozpoznano u 10801 osób, a 5990 pacjentów zmarło z tego powodu. W latach 1999‑2013 obserwowano wzrost zachorowalności na nowotwory głowy i szyi o 25%, jak również wzrost umieralności o 18%. Ta grupa chorób stanowiła 8% wszystkich nowotworów złośliwych rozpoznanych u mężczyzn oraz 5% u kobiet. Tak duża częstość zachorowań na tę grupę nowotworów jest związana z powszechnymi i społecznie akceptowalnymi nałogami, takimi jak palenie tytoniu i spożywanie wysokoprocentowego alkoholu.

Ponadto onkolodzy i laryngolodzy zajmujący się leczeniem chorych z nowotworami głowy i szyi alarmują, że ponad 2/3 przypadków jest rozpoznawanych w bardzo zaawansowanym stadium, co sprawia, że nie ma możliwości radykalnego i mało inwazyjnego leczenia. Jest to spowodowane zarówno niską świadomością społeczeństwa dotyczącą unikania czynników ryzyka, jak i brakiem wiedzy na temat wczesnych objawów choroby. W dalszej konsekwencji leczenie, polegające na konieczności wykonania dużych i okaleczających zabiegów chirurgicznych lub obciążającej radiochemioterapii powoduje, że znacząco pogarsza się komfort życia pacjentów. Chorzy w trakcie i po zakończeniu leczenia wymagają stałej pomocy rodziny i specjalistycznej opieki medycznej. Co więcej, pacjenci nie wracają do aktywności zawodowej, generując koszty dla systemu ubezpieczeń społecznych.

Powyższe argumenty wydają się w pełni uzasadniać konieczność wdrożenia Łódzkiego Programu Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi, który jest częścią ogólnopolskiego programu profilaktycznego, kierowanego do pracowników podstawowej opieki zdrowotnej i do pacjentów z ryzykiem rozwoju nowotworów złośliwych wvtym regionie. Łódzki Program Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Funduszu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, a czas jego realizacji przewidziano na okres 01.10.2017-30.06.2023. Programem są objęci pacjenci na obszarze trzech województw: łódzkiego, kujawsko-pomorskiego i mazowieckiego.

Cele główne Łódzkiego Programu Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi:

1. Opracowanie i wdrożenie kompleksowego programu profilaktyki i wczesnej diagnostyki nowotworów głowy i szyi oraz wsparcia emocjonalnego dla pacjentów ze zdiagnozowaną chorobą nowotworową.
2. Poprawa świadomości społecznej na temat nowotworów głowy i szyi oraz zwiększenie szansy pacjentów z chorobą nowotworową na jej rozpoznanie we wczesnych stadiach, dzięki możliwości szybkiej konsultacji u specjalisty z zakresu laryngologii onkologicznej.
3. Stworzenie i konsolidacja sieci współpracy pomiędzy jednostkami podstawowej opieki zdrowotnej z centralnego regionu Polski a laryngologicznym ośrodkiem referencyjnym (platforma szkoleniowo-informacyjna).

Cele szczegółowe Łódzkiego Programu Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi:

1. Porady profilaktyczne w ramach POZ mające na celu zwiększenie świadomości dotyczącej czynników ryzyka nowotworów głowy i szyi.
2. Skierowanie pacjentów o wysokim ryzyku nowotworów głowy i szyi do poradni specjalistycznej celem przeprowadzenia badania endoskopowego.
3. Skierowanie pacjentów z objawami wczesnego stadium nowotworu głowy i szyi do poradni specjalistycznej celem pogłębienia diagnostyki.
4. Stworzenie platformy szkoleniowo-informacyjnej – analiza statystyczna, przygotowanie raportów epidemiologicznych, publikacja wyników projektu.

Zgodnie z założeniami projektu, grupę docelową stanowią pracownicy jednostek podstawowej opieki zdrowotnej. Dla lekarzy i pielęgniarek zostanie zorganizowanych 16 szkoleń w 4 turach, dotyczących profilaktyki, wczesnego rozpoznawania i leczenia nowotworów głowy i szyi.

Drugą grupą docelową są pacjenci. Badaniami profilaktycznymi w ramach Programu mogą być objęci pacjenci w wieku 40‑65 lat, u których obecne są czynniki podwyższonego ryzyka rozwoju nowotworów głowy i szyi, takie jak:

1. palenie papierosów,
2. spożywanie wysokoprocentowego alkoholu,
3. podejmowanie zachowań seksualnych związanych z ryzykiem zakażenia wirusem HPV.

Do dalszej diagnostyki w ośrodku laryngologicznym kierowani będą pacjenci, u których występują następujące objawy:

1. pieczenie języka,
2. owrzodzenie lub czerwone i białe naloty na błonie śluzowej,
3. chrypka,
4. guz na szyi,
5. niedrożność nosa lub krwawy wyciek z nosa,
6. ból przy połykaniu.

Badanie w ośrodku specjalistycznym obejmować będzie:

1. Badanie podmiotowe.
2. Badanie nasofiberoskopem.
3. W uzasadnionych przypadkach pacjenci zostaną skierowani do diagnostyki pogłębionej w postaci: pobrania wycinka do badania histopatologicznego wraz z badaniem immunohistochemicznym p16, USG szyi, BAC.

Dla pacjentów, u których w ramach programu zostanie wykryty nowotwór, zorganizowana będzie grupa wsparcia psychologicznego. Z założenia obejmie ona nie tylko chorych, ale również członków ich rodzin, którym wsparcia będzie udzielał psychoonkolog.

W celu zwiększenia świadomości społecznej na temat nowotworów głowy i szyi w trakcie trwania Programu zorganizowane zostaną spotkania dla przedstawicieli administracji, władz samorządowych oraz wszystkich zainteresowanych tym problemem.

Po zakończeniu Łódzkiego Programu Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi spodziewane jest osiągnięcie następujących zysków:

1. Poszerzenie wiedzy i umiejętności przez pracowników podstawowej opieki zdrowotnej.
2. Nawiązanie sieci współpracy, która poprawi przepływ informacji oraz uprości kierowanie pacjentów pomiędzy jednostkami POZ a Ośrodkiem Specjalistycznym.
3. Stały dostęp do platformy edukacyjno-szkoleniowej, możliwość zadawania pytań oraz korzystania z materiałów edukacyjnych.